گلند ضد انفجار

همه چیز درباره گلند ضد انفجار

گلند ضد انفجار یک اتصال بسیار قوی و مهر و موم شده‌ای را ایجاد می‌کند؛و باعث محافظت کامل تجهیزات الکتریکی می‌شود. زیرا ساختاری را ایجاد می‌کند که از ورود هر چیز خارجی با هر نوع و جنسی به داخل تجهیزات جلوگیری می‌کند؛ همچنین مانع از کشیده شدن و پیچ خوردگی اتصالات می‌شود.

به طور کلی به تجهیزاتی که مناسب جهت استفاده در محیط های حاوی گاز و بخارات قابل اشتعال می باشند، تجهیزات ضدانفجار یا Explosion Proof گفته می شود. این تجهیزات بر اساس استانداردهای بین المللی و با در نظر گرفتن شرایط محیط‌های مستعد خطر، تمهیدات لازم جهت ممانعت از انفجار را به عمل می آورد.

بنابراین می‌توانیم بگوییم که در هر محیطی که احتمال افزایش حرارت و ایجاد جرقه و درنهایت آتش‌سوزی وجود دارد؛ حتما بایدکابل ها و سیم‌کشی های تجهیزات و سیستم ها با استفاده از گلند ضد انفجار ایمن شده‌ باشند؛ تا از آسیب های احتمالی در امان باشیم. در ادامه انواع گلند ضدانفجار و ویژگی ها و کاربردهای آن را مطالعه کنید.

گلند ضد انفجار چیست؟

برای اتصال ابتدا و انتهای کابل‌ها به تجهیزات الکتریکی، قطعه‌ای به نام گلند یا رابط کابل طراحی شده‌است؛ که به عنوان یک رابط در قسمت ورودی کابل ها به داخل تابلو های برق یا جعبه‌های تقسیم و دیگر تجهیزات الکتریکی، قرار می‌گیرد، و به افزایش ایمنی کابل‌ها کمک بسیار زیادی می‌کند.

گلندها از صدمات احتمالی به روکش کابل‌ها جلوگیری می‌کنند. یکی از صدمات جدی که در صورت عدم استفاده از گلند بر روی کابل ها اتفاق می‌افتد؛ زخمی کردن روکش کابل‌ها توسط لبه ی تیز  تابلو‌ می‌باشد؛ که این موضوع ضمن کاهش استقامت و عمر کابل‌ها، باعث کاهش عمر تابلو ها به دلیل عدم حفاظت درست از آن‌ها می‌شود.

گلند ضدانفجار انتقال جریان الکتریسیته را به راحتی میسر می‌کند؛ و بنابراین با مقاوت بالا در برابر عوامل خارجی، مانع از بروز آتش‌سوزی و انفجار می‌شود.

به طور کلی به محیط‌های دارای گاز قابل اشتعال zone گفته می‌شود. و برای آشنایی با درجه بندی محیط های مستعد آتش‌سوزی ؛ زون ها را به سه دسته تقسیم می‌کنند؛ که عبارتند از:

• Zone 0 : محیطی است که گازهای قابل اشتعال یا هیدروکربن زیادی در آن وجود دارد؛ و بنابراین احتمال انفجار و آتش سوزی در آن بسار زیاد است؛ و از پرخطرترین مناطق مستعد آتش‌سوزی می‌باشد.
• Zone 1 : محیطی است که گازهای قابل اشتعال در آن کمی کم‌تر از زون صفر است؛ و بنابراین خطر آتش‌سوزی و اتفاقات ناگوار این چنینی در آن کمتر است.
• Zone 2 : محیطی است که مقدار بسیار کمی از گازهای قابل اشتعال یا هیدروکربن در آن وجوددارد؛ ولی این مقدار به صفر نرسیده‌است؛ پس هنوز احتمال خطر در آن وجود دارد. ولی می‌توان گفت که زون 2 ایمن‌ترین محیط در بین محیط‌های مستعد آتش‌سوزی است.

اگر در زون‌های مستعد آتش سوزی ار گلند ضد انفجار استفاده نشود؛ ذرات گازها و هیدروکربن های اشتعال زا به راحتی ازکناره های گلند، به داخل تجهیزات نفوذ می‌کند و باعث ایجاد جرقه می‌شود؛ و به دنبال آن خسارات جبران ناپذیری را ایجاد می‌کند.

کاربرد گلند ضد انفجار

از گلندهای ضدانفجار در بسیاری از صنایع، مراکز و شرکت‌ها استفاده می‌شود. لیستی از آن‌ها عبارتند از:

• سیستم های کنترل و تولید جریان برق؛ مثل تابلوهای برق
• مراکز تولید و انتقال کاز و ترکیبات نفتی مثل پتروشیمی، پالایشگاه و شرکت نفت
• شرکت ها و مراکزی که با آلاینده‌های اشتعال زا کار می‌کنند؛
• سیستم های ابزار دقیق؛
• سیستم های ماشین ابزار و کارخانجاتی که دستگاه‌های اتوماتیک تولید می‌کنند؛
• کارخانه‌های تولید انرژی؛
• شرکت‌های تولید انواع مواد منفجره

اجزای تشکیل دهنده گلند ضد انفجار

گلندها از اجزای مختلفی تشکیل شده اند، از جمله:

• مهره تثبیت کننده
• واشر آب بندی
• بدنه و چنگال نگه دارنده
• واشر محافظ کابل
• درپوش

انواع گلند ضد انفجار

گلند کابل ضد انفجار که با نام تجاری Explosion-proof cable gland  در دنیا شناخته می‌شود؛ در انواع مختلفی از نظر جنس، سایز و … تولید و عرضه می‌شود؛ که در ادامه به آن می‌پردازیم.

انواع گلند ضد انفجار از نظر مدل

گلند ضد انفجار آرموردار

گلند آرموردار EX بر روی کابل‌های آرموردار (کابل های AWA و SWA ) قابل استفاده است. کابل‌های آرموردار به آن دسته از کابل‌هایی گفته می‌شود که دارای یک لایه‌ی محافظتی از جنس فولاد هستند؛ و وظیفه‌ی آن حفاظت از کابل در برابر فشارهای فیزیکی احتمالی است.

قیمت گلند ضد انفجار آرمور دار از نوع بدون آرمور بیشتر است. ولی بهتر است در زون هایی که خطر انفجار در آن ها وجود دارد؛ حتما از گلند آرمور دار ضد انفجار استفاده شود.

گلند ضد انفجار بدون آرمور

گلند بدون آرمور XE بر روی کابل های بدون آرمور و بدون محافظ قرار می‌گیرد. گلند‌های بدون آرمور دارای یک قسمت کابل‌گیر می‌باشند و در نمونه های خاص به صورت سفارشی می‌توان گلند ضد انفجار با درجه حفاظت IP 68 تهیه نمود که دو قسمت کابل را محکم می‌کند.

معرفی کد گلند آرموردار ضدانفجار و بدون آرمور ضدانفجار

بر روی گلند ها عباراتی به صورت حکاکی شده قرار گرفته است که نشان دهنده‌ی سایز و کد گلند می‌باشد. کد 453 نشان دهنده آرمردار بودن و کد 421 معرف بدون آرمر بودن گلندهای ماشین سازی شمال می باشد. به عنوان مثال اگر بر روی گلندی کد M25-453 نوشته بود؛ نشان دهنده گلند ضدانفجار آرمردار است. و اگر کد M25-421 نوشته شده بود؛ نشان دهنده گلند بدون آرمر می باشد.

انواع گلند ضد انفجار از نظر اندازه

گلند‌های ضدانفجار برای اینکه بتوانند برای اندازه‌های مختلف کابل برق قابل استفاده باشند؛ درسایزهای مختلفی تولید می‌شوند. بنابراین انتخاب سایز گلندEX براساس قطر کابل انجام می‌شود. اندازه‌های گلندهای موجود در بازار به صورت زیر است:

• گلند آرموردار و بدون آرمور ضدانفجار سایز M12 الی M100
• گلند آرموردار و بدون آرمور ضدانفجار سایز PG11 الی PG63
• گلند آرموردار و بدون آرمور ضدانفجار سایز ۱/۴ اینچ الی ۳ اینچ

انواع گلند کابل از نظر جنس بدنه

گلند کابل پلاستیکی

گلندهای پلاستیکی از جنس پلاستیک پولیمر یا پلی‌آمید می‌باشند؛ و امروزه به عنوان پرمصرف‌ترین گلندها به شمار می‌روند. چرا که برای زون‌های 1 و 2 بسیار کربردی هستند. همچنین در برابر مواد خورنده مانند گریس، اسیدهای‌ضعیف و آب‌نمک بسیار مقاوم بوده؛ و در محیط های بیرون، مانع از نفوذ ذرات گرد وغبار، آب  باران و برف به داخل می‌شود.

این نوع از گلندها در انواع کابل قدرت، کابل کنترل و ابزار دقیق کاربرد دارد.گلندهای پلاستیکی دارای درجه محافظتی IP68 می‌باشد و همچنین قابلیت انعطاف بالایی دارند؛ و در رنگ ها و سایزهای متفاوت، در بازار وجود دارند.

رنگ بندی آنها بر اساس قطر و سایز رزوه انجام می‌شود و در رنگ‌های آبی، قرمز، سفید، مشکی و خاکستری روشن و تیره موجود می‌باشند. همچنین انواع گلندهای پلاستیکی براساس کاربرد آن ها در بازار وجود دارد که عبارتند از:

• گلند پلاستیکی ضد انفجار
• گلند پلاستیکی آموردار
• گلند پلاستیکی کابل دنباله دار
• گلند پلاستیکی ضد آب

نوع دیگری از گلندهای پلاستیکی به نام گلندهای PVC وجود دارند که از انعطاف پذیری و مقاومت بسیار بالایی برخوردارند و بسیار سبک هستند؛ و در محیط های سخت داخلی و بیرونی بسیار کاربردی هستند.

گلند کابل برنجی با روکش نیکل (Nickel Plated Brass Cable Gland)

گلند برنجی از دسته گلند‌های فلزی است؛ که از آلیاژ برنج، یعنی ترکیب مس و روی ساخته شده‌است. و همچنین روکشی از فلز نیکل به روی آن کشیده شده‌است.و به خاطر همین روکش تبدیل به گلند ضد انفجار شده‌است. درصورتی که گلند برنجی بدون روکش و محافظ باشد، به آن گلند صنعتی گفته می‌شود.

از ویژگی‌های گلند‌های برنجی ضدانفجار می‌توان به موارد زیراشاره کرد:

• گلندهای برنجی ضدزنگ هستند.
• این نوع از گلندها زرد رنگ هستند.
• مقاومت بالایی در برابر آفتاب و اشعه‌ی فرابنفش دارند.
• گلندهای برنجی می‌توانند در دمای 40 تا 120 درجه سانتی گراد، به خوبی و بدون اختلال کار کنند.
• گلند برنجی، در برابر اسیدها، مقاومت بیشتری نسبت به دیگر گلندهای فلزات آهنی دارد.
• گلندهای برنجی در کارخانجات، ماشین‌آلات و صنایع دریایی، تتجهیزات پزشکی و کنترلی و تجهیزات اندازه گیری کاربردهای وسیعی دارد.
• گلند برنجی از مقاومت دمایی و فشاری بسیار بالایی برخوردار است.
• گلند برنجی در هردو نوع آرموردار و بدون‌ آرمور تولید می‌شود.
• این نوع از گلندها ضد ضربه اند؛ و دارای استحکام زیادی هستند.

گلند فولاد ضد زنگ (Stainless Steel)

این نوع از گلندها از دسته گلندهای فلزی هستند؛ که از جنس استنلس استیل یا همان فولاد ضدزنگ ساخته شده‌اند. گلند فولاد ضد زنگ به دلیل جنس آن، یک نوع غلاف عایق بندی شده و همچنین آب بندی شده به شمار می‌رود. گلند استیل در مکان های اسیدی و جاهایی که گلندهای برنجی دچار خوردگی می‌شوند؛ استفاده می‌شود. ولی در واقع گلند برنجی که آبکاری کروم و نیکل شده باشد تمام خواص فیزیکی گلند استیل ضدانفجار را دارا می باشد.

ویژگی های بارز گلند فولاد ضد زنگ عبارتند از:

• دارای خاصیت مقاومت بالا در برابر مواد خورنده همچون بنزین، الکل، آب نمک و اسیدهای ضعیف
• داراری درجه حفاظتی IP69 و IP68
• دارای مقاومت بالا در برابر فشار و دما
• قابل استفاده در دکل های برق و تلفن، اتوماسیون صنعتی و انرژی های تجدید پذیر
• تولید شده در هردو نوع آرموردار و بدون‌ آرمور
• قابل استفاده در مناطق مستعد انفجار (مناطق پرخطر 0، 1 و 2)

گلند کابل آلومینیومی (Aluminum Cable Gland)

از آنجایی که نمونه‌های فلزی گلندهای ضدانفجار در محیط های آزاد دچار زنگ زدگی شدند، تولید کنندگان نوعی از گلندها را با جنس آلومینیومی ساختند که در هر دو محیط‌ داخلی و باز کاربرد داشته باشند. گلندهای کابل آلومینیومی با درجه حفاظتی IP40، دارای مقاومت بسیار بالایی در برابر رطوبت، حرارت، گردو غبار و فشار زیاد هستند.

این کابل ها در واقع  تکمیل کننده‌ی لوله های فلکسی هستند که از مهمترین و پرکاربردترین تجهیزات در فضای باز با تابش نور خورشید و بارش باران و برف است.به طور دقیق‌تر می‌توانیم بگوییم که گلندهای آلومینیومی رابط لوله های فلکسی و تابلو یا جعبه تقسیم هستند. از این رو به گلندهای آلومینیمی گلندهای فلکسی یا دوپیچ گفته می‌شود. البته گلند های تک پیچ هم در بازار موجود است.

انواع گلند از نظر سایز و رزوه

قبل از این که در مورد سایز های گلندها و رزوه آن‌ها توضیح بدهیم لازم میدانیم یک تعریف کلی از رزوه داسته باشیم؛ تا متوجه شویم که رزوه دقیقا چیست؟

به شیارهای مارپیچی که برروی پیچ و مهره‌ها وجود دارد، رزوه گفته می‌شود. کاملا مشحص است که اتصال بین دو سطح به واسطه ی همین شیارها انجام می‌گیرد. رزوه ها بر اساس معیار های متفاوتی دسته بندی می‌شود که عبارتند از:

• نر یا ماده بودن
• چپ گرد یا راست گرد بودن
• صاف یا مخروطی بودن
• جهت مارپیچ
• قطر رزوه

همچنین انواع استانداردهای رزوه بر اساس کشور های مختلف از جمله استاندارد اروپا بریتانیا (BSP)، استاندارد آمریکا (NPT)، استاندارد آمریکا بریتانیا کانادا (UNF) و استاندارد رزوه ایزومتریک (M) موجود می‌باشد که اساس سایز بندی گلندها به شمار می‌رود؛ و در ادامه به آن‌ها میپردازیم.

گلند نوع PG

گلند PG بر طبق استاندارد  «DIN 40430» کشور آلمان تولید شده‌است؛ و در هر دو نوع گلندهای فلزی و پلاستیکی موجود می‌باشد. وقتی بر روی گلندهای PG نگاه می‌کنیم، بعد از PG یک عدد بر حسب میلیمتر نوشته شده است؛ که نشاندهنده‌ی حداکثر قطر کابل عبوری از آن گلند است. گلندهای فلزی PG در هر دو نوع رزوه بلند و کوتاه وجود دارد و ویژگی های آن به شرح زیر است:

• دارای درجه حفاظتی IP68
• استحکام و مقاومت بالا در شرایط سخت برای مدت زمان زیاد
• مقاوم در درجه حرارت از 20- تا 100+ درجه سانتی گراد

گلند متریک (M)

این نوع از گلندها براساس سایز رزوه که بر روی تابلو یا جعبه تقسیم است؛ کد گذاری و دسته بندی می‌شوند. بر روی گلندهای متریک، عددی بعد از M نمایش داده شده‌است؛ که در واقع سایز قطر خارجی رزوه بر اساس میلیمتر است. این گلند ها بر اساس استاندارد ISO (سازمان بین‌المللی استانداردسازی) ساخته شده‌است؛ و از متداول ترین نوع رزوه پیچ‌ها می‌باشد. همچنین سایز بندی گلندهای متریک در هر دو جنس گلندهای فلزی و پلاستیکی موجود است.

گلند نوع NPT

این نوع از گلندها که طبق استانداردهای بین المللی لوله و اتصالات آمریکا (NPT) تولید شده‌اند؛ بر اساس اینچ سایزبندی می‌شوند. مانند آنچه در بالا گفته شد؛ عدد بعد از NPT نشان دهنده‌ی قطر خارجی پیچ بر حسب اینچ است. گلندهای نوع NPT در دو نوع صاف و مخروطی در دسترس هستند؛ و مقاومت، استحکام و قابلیت آب بندی بسیار بالایی دارند.

گلند نوع G

این نوع از گلندها طبق استانداردهای BSP (استاندارد اروپا، بریتانیا) پیچ ها می‌باشد؛ و روش اتصال رزوه در گلندهای نوع G به صورت نر و مادگی است. هچنین همانطور که می‌دانید روی این نوع از گلندها عددی بعد از نشانه G نوشته شده است؛ که این عدد قطر خارجی پیچ را بر حسب اینچ نمایش می‌دهد.

متعلقات گلند ضدانفجار

• شرود
• ارت تگ
• مهره
• واشر
• تبدیل ضدانفجار

انواع برندهای گلند ضد انفجار

گلند ضد انفجار HAWKE

گلند هاواک ساخت کشور انگلیس است؛ و به نسبت سایر گلندهای موجود در بازار، کیفیت فوق العاده بالایی دارد. در دو نوع آرموردار و بدون آرمور موجود است و دارای سایزهای m20 تا m90 و درجه حفاظت IP66 و IP67 می‌باشد.

گلند ضد انفجار ماشین سازی 

این نوع گلند ساخت شرکت ماشین سازی شمال پیروز بوده و دارای گواهی های معتبر بین المللی می‌باشد. شرکت ماشین سازی شمال پیروز از قدرتمندترین شرکت های تولید محصولات ضدانفجار و صنعتی می‌باشد.

تمامی محصولات این شرکت دارای گواهینامه بین المللی ATEX  می‌باشند. گلندهای تولید شده توسط این برند (semc) از جنس‌های مختلف از جمله برنجی، برنجی آبکاری شده و استیل می باشند.

گلند ضد انفجار SEMC به دو صورت آرمردار و بدون آمر همراه با متعلقات شرود، ارت تگ، واشر و مهره در سایز های مختلف به صورت متریک، اینچی و PG بنا به نیاز مشتری عرضه می‌گردد. این گلند مناسب استفاده درمناطق پرخطر Zone1 و Zone2 می‌باشد.

گلند ضدانفجارASP

گلند ASP از برند NUOVA ASP و ساخت کشور ایتالیا بوده و مانند سایر گلندها به دو دسته آرمردار و بدون آرمر تقیسم می‌شود. گلند ضدانفجار آرموردار ASP از سایز M20 الی M50 موجود است. این نوع گلند بدلیل آبکاری کروم نیکل دارای جلای فوق العاه و مقاوم در محیط هایی با دماهای بالا می‌باشد.

درجه حفاظت بدنه این محصول بصورت Ex d و  Ex e طراحی شده؛ و دارای IP67، IP66 و IP68 است. از این گلندها در مناطق مستعد خطر zone1&2 ، zone21&22 می توان استفاده کرد.

گلند ضدانفجار CMP

گلند CMP ساخت کشور انگلستان و اغلب از جنس برنجی می باشد و با توجه به نیاز و درخواست مشتری آبکاری می گردد. این نوع گلند در دو حالت آرمردار و بدون آرمر در سایزهای مختلف به صورت متریک و اینچی عرضه می گردد.

متاسفانه گلندهای CMP ضدانفجار دارای مشابه تقلبی زیادی در بازار می باشند. که البته تشخیص گلند اصل از تقلبی، به طور کامل در صفحه ی مخصوص به این گلند توضیح داده شده‌است.

گلندهای ضدانفجار CMP در سایزهای مختلفی موجود هستند و در ایران فقط، سایزهای m20 تا m75 وجود دارد. همچنین گلند CMP دارای درجه حفاظت IP66 و درجه حفاظت ضد انفجار II C جهت استفاده در مناطق مستعد خطر می‌باشد.

گلند BIMED ضد انفجار

گلند BIMED ساخت کشور اسپانیا بوده و جزو دسته گلند ضدانفجار با کیفیت بالا و قیمت مناسب می‌باشد.

برخی از مشخصات گلند BIMED شامل موارد ذیل می باشد:

• گلند BIMED ضدانفجار در سایز متریک M20 تا M75 تولید شده اند.
• گلند BIMED ضدانفجار دارای پوشش آبکاری کرم نیکل می باشد که باعث افزایش مقاومت در برابر مناطق خورنده می شود.
• گلند ضدانفجار  BIMEDبه همراه متعلقات مهره ، شرود، ارت تگ و واشر به صورت پک قابل عرضه می باشند.
• این نوع گلند ضدانفجار دارای گواهی بین المللی IECEX و ATEX می باشد.
• گلند BIMED ضدانفجار دارای درجه حفاظت IP68-IP66 از نوع Ex d و Ex e می باشد.

گلند ضدانفجار WAROM

شرکت ایرانیان وارم گروه، بزرگترین تولید کننده تجهیزات ضدانفجار در چین می‌باشد؛ که گلند ضدانفجار یکی از محصولات این شرکت است. گلند ضدانفجار warom علاوه بر آب بندی دستگاه یا تابلو در محل ورودی کابل، از آسیب کابل توسط بدنه فلزی جلوگیری می کند. این نوع گلند دارای گواهینامه های بین المللی (ATEX) و (IECEx)می باشد.

گلند ضدانفجار DONG

ساخت کشور کره و از جنس برنجی می‌باشد؛ که از نظر قیمت و کاربرد با گلند ضدانفجار CMP در رقابت است. و بیشتر از نوع آرمردار و VBL قابل عرضه می باشد.

گلند ضدانفجار CAPRI

ساخت کشور فرانسه بوده و زیر مجموعه محصولات CEAG آلمان می باشد. نسبت به سایر گلندها از قیمت بالایی برخوردار بوده و بیشتر مدل آرمردار آن قابل عرضه می باشد. این محصول دارای گواهی ATEX, IECEx است؛ و جنس آن برنجی و استیل می‌باشد.

گلند ضد انفجار capri دارای درجه حفاظت IP67 است؛ ودر سایزهای M20 تا M110 در بازار ایران قابل تامین می‌باشد.

نکات فنی جهت انتخاب گلند مناسب

در ابتدا جنس گلند ضدانفجار را متناسب با محل نصب و نوع حفاظت انتخاب می‌کنیم. در صورتیکه اطلاعاتی راجع به سایز گلند نداشته باشیم با توجه به قطر کابل می توان سایز گلند مورد نظر را محاسبه نمود. در نهایت اگر کابل آرمردار بوده، گلند آرمردار و در غیر اینصورت گلند ضدانفجار بدون آرمر انتخاب می شود.

گلند M20 شامل سه سایز متفاوت (OS – O – A)  می باشد که بر اساس قطر کابل ورودی مشخص می گردد. به طور مثال با مراجعه به جدول محاسبه سایز گلند، برای کابلی با قطر دهانه بین 11.0 تا 13.5 میلیمتر باید گلند M20-OS-421 انتخاب شود؛ و برای کابلی با قطر دهانه بین 12.9 تا 20.5 میلیمتر باید گلند M20-OS-421 انتخاب شود. به همین صورت می توان سایز گلند مورد نیاز را محاسبه نمود.

دقت کنید همانطور که گفته شد، کد 453 نشان دهنده آرمردار بودن و کد 421 معرف بدون آرمر بودن گلندهای ماشین سازی شمال می باشد. و برای انتخاب گلند مناسب با تجهیزات خود باید به این اعداد حکاکی شده بر روی گلندها توجه کافی داشته‌باشید.

همچنین برای انتخاب دقیق سایز گلندی که برای تجهیزات خود نیاز دارید، باید به تعداد رشته سیم ها و نیز سطح مقطع آن‌ها توجه کافی داشته باشید. برای این منظور جدول محاسبه سایز گلند ضد انفجار طراحی شده است؛ که می‌توانید با کلیک بر روی لینک، جزئیات آن را مشاهده کنید.

جدول تبدیل سایز گلند ضد انفجار (اینچ و PG و متریک)