دتکتور حرارتی

قیمت دتکتور حرارتی تا پایان آبان 1404 معتبر است.با خیال راحت خرید کنید.

دتکتور (آشکارساز)‌های حرارتی؛ راهنمای جامع و حرفه‌ای با تمرکز بر نسخه‌های ضدانفجار

 

دتکتور حرارتی تجهیزی است که آتش‌سوزی را از افزایش دما تشخیص می‌دهد. در فضاهایی که دتکتور دود به‌دلیل گردوغبار، بخار، جریان‌های شدید هوا یا ذرات فرایندی قابل‌اعتماد نیست، حسگرهای حرارتی انتخابی پایدار و کم‌خطا هستند. از آن‌ها هم برای اعلام حریق به پنل و هم برای تریگر(فعال کننده) سامانه‌های اطفا (CO₂، گاز پاک، پودر خشک وغیره ) استفاده می‌شود. این مقاله ابتدا مفهوم و کاربرد دتکتورهای حرارتی را توضیح می‌دهد، سپس به فناوری‌های تشخیص می‌پردازد و در پایان فهرست برندها و نمونه مدل‌های پرفروش را می‌آورد.

 

 دتکتور حرارتی چیست و کجا به‌کار می‌رود؟

حسگری که با رسیدن دما به آستانه از پیش‌تعیین‌شده یا با مشاهده افزایش سریع دما، سیگنال هشدار به سیستم اعلام/اطفا می‌فرستد.

 

مهم‌ترین کاربردها

• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی (Zone 0/1/2)
• رنگ و رزین، اسپری‌بوت‌ها، اتاق توربین و داکت‌های مکش
• انبار مواد قابل‌اشتعال و اتاقک‌های فنی
• سوله‌ها، سقف‌های بلند، تونل‌ها، مسیرهای طولانی (سینی کابل، نوار نقاله) – به‌ویژه با کابل حرارتی خطی (LHD)

 

 مزایا و محدودیت‌ها

• مزایا: خطای کمتر در محیط‌های آلوده، سادگی و پایداری، نگهداری آسان
• محدودیت‌ها: در برخی سناریوها کندتر از دود تشخیص می‌دهد؛ وابسته به الگوی جریان هوا و انتقال حرارت

 

انواع فناوری‌های تشخیص حرارت و دما

 

1) نقطه‌ای (Spot-Type)

• ثابت‌حرارتی (Fixed Temperature): هنگام رسیدن به نقطه تنظیم (مثلاً 57°C، 70°C، 90°C و غیره) آلارم می‌دهد؛ ساده و اقتصادی.
• نرخ افزایش دما (Rate-of-Rise / ROR): اگر شیب افزایش دما از حد مشخص بیشتر شود، قبل از رسیدن به آستانه ثابت هشدار می‌دهد؛ مناسب آتش‌های تندشعله.
• جبرانی (Rate-Compensated): دقت مدل ثابت را حفظ می‌کند اما نسبت به تغییرات سریع دما نیز واکنش سریع دارد؛ گزینه محبوب برای تریگر مستقیم اطفا.

نکته: بسیاری از آدرس‌پذیرها، نسخه‌های Fixed، ROR یا Dual (Fixed+ROR) را ارائه می‌کنند.

2) خطی (Linear Heat Detection – LHD)

کابل حسگر حرارتی که در تمام طول خود عمل می‌کند؛ برای مسیرهای طولانی و دسترسی دشوار عالی است.

• دیجیتال (آستانه‌ای): کابل در دمای مشخص «ذوب/اتصال» کرده و آلارم می‌دهد .
• آنالوگ/هوشمند یا فیبرنوری: امکان تنظیم حساسیت، ترندگیری و تعیین موقعیت تقریبی آلارم را می‌دهد؛ مناسب پروژه‌های بزرگ و محیط‌های خشن.

3) معماری سامانه

• متعارف (Conventional): اعلام به‌صورت ناحیه‌ای (Zone)
• آدرس‌پذیر (Addressable): هر دتکتور آدرس یکتا دارد؛ محل دقیق آلارم/خطا گزارش می‌شود، عیب‌یابی و نگهداری آسان‌تر است.

 

ضدانفجار (Ex) به زبان ساده

در مناطق دارای گاز/بخار/گردوغبار قابل‌اشتعال، دتکتور باید با استانداردهای ATEX/IECEx یا هم‌ارز آن انتخاب شود.

مفاهیم کلیدی

• زون‌بندی گاز: Zone 0/1/2 (از پرخطر به کم‌خطر)
• گروه گازی: IIA / IIB / IIC (IIC سخت‌گیرانه‌تر است)
• کلاس دمایی: T1 تا T6 (مثلاً T6 یعنی دمای سطح تجهیز از 85°C بالاتر نمی‌رود)
• EPL: سطوح حفاظت تجهیز (Ga/Gb/Gc برای گاز؛ Da/Db/Dc برای گردوغبار)

روش‌های رایج حفاظت

• Ex d (Flameproof/Explosion-proof): نگهداری عنصر حسگر/ترمینال‌ها در محفظه مقاوم تا شعله داخلی به بیرون سرایت نکند.
• Ex ia/ib (Intrinsically Safe – ذاتاً ایمن): محدودسازی انرژی مدار به‌نحوی که جرقه/حرارت خطرناک شکل نگیرد.
• Ex e (Increased Safety): بهبود عایق‌کاری و اتصالات برای کاهش احتمال قوس/جرقه.
• Ex t (برای گردوغبار): حفاظت در محیط‌های گردوغبار قابل‌اشتعال (Zone 20/21/22).

در عمل، برای Ex d رایج است که المان مکانیکی حرارتی (مثل Detect-A-Fire) داخل یک محفظه فلزی Ex قرار گیرد. در IS/LHD هم استفاده از بریر مناسب و متعلقات Ex (جعبه، گلند و …) الزامی است.

استانداردها و کلاس‌های عملکرد

• EN 54-5 (دتکتور حرارتی نقطه‌ای): کلاس‌های A1، A2، B، C، D، … با پسوند
  S = ثابت‌حرارتی، R = نرخ افزایش.
  • A1/A2 برای محیط‌های عمومی‌تر و دمای محیط پایین‌تر
  • B/C/D… برای فضاهای گرم‌تر (ماشین‌خانه‌ها و …)
• NFPA 72 / EN 54-14: چیدمان، ارتفاع/فواصل، آزمون‌ها و پذیرفتنی‌های نصب
• گواهی محصول: ATEX/IECEx/UL/FM/CE (بسته به منطقه و کارفرما)

 

برندهای معتبر و نمونه مدل‌ها

 

• Kidde Fenwal

سازنده‌ی قدیمی و معتبرِ المنت‌های مکانیکیِ جبرانی برای کشف حرارت و تریگر مستقیم اطفا؛ دوام بالا و ست‌پوینت‌های متنوع.
مدل‌های شاخص/پرفروش: Detect-A-Fire (عمودی/افقی با ست‌پوینت‌های 57–385°C) و Detect-A-Point (نقطه‌ای).

 

• Eaton Crouse-Hinds (MEDC)

تمرکز بر تجهیزات ضدانفجار برای نفت‌وگاز/دریا؛ بدنه‌های مقاوم، IP  بالا و گزینه‌های Ex d / IS / Ex e.
مدل‌های شاخص/پرفروش: HD1 Heat Detector (Zone 1/2، IP66/67، ست‌پوینت‌های گسترده)، رنج اکسسوری‌های Ex برای نصب.

• Honeywell (System Sensor / Notifier / Morley-IAS)

پوشش کامل از متعارف تا آدرس‌پذیر و نسخه‌های  IS؛ سازگاری خوب با پنل‌های هم‌خانواده.
مدل‌های شاخص/پرفروش: System Sensor 5451EIS (ذاتاً ایمن Fixed/ROR) و 5600 Series (متعارف) و  Notifier FST-851 / FST-951R (آدرس‌پذیر) و  Morley-IAS HM-FHSE/RHSE/HTSE

• Apollo

برند انگلیسی با سبد آدرس‌پذیر و IS؛ شناخته‌شده برای پایداری در محیط‌های آلوده.
مدل‌های شاخص/پرفروش: Orbis I.S. Heat (A1R/A2S)، Discovery Heat، XP95 Heat.

• Hochiki

سازنده ژاپنی با کیفیت ساخت بالا و گزینه‌های IS/آدرس‌پذیر برای پروژه‌های صنعتی.
مدل‌های شاخص/پرفروش: DCD-1E-IS (Dual: ROR+Fixed، IS) و DCD-1E (عمومی) و ACB-E Heat (آدرس‌پذیر ESP).

• Protectowire (LHD)

پیشگام کابل حرارتی خطی برای مسیرهای طولانی؛ ساده، قابل‌اعتماد و صنعتی.
مدل‌های شاخص/پرفروش: PHSC (دیجیتال/آستانه‌ای با دماهای مختلف) و CTI (کاهش آلارم کاذب، نسخه‌های صنعتی).

• Thermocable (LHD)

راهکارهای LHD با تنوع دیجیتال/آنالوگ برای سایت‌های خشن و طولانی.
مدل‌های شاخص/پرفروش: ProReact Digital (آستانه‌ای) و ProReact Analogue (قابل تنظیم/ترند).

• Siemens

خانواده Cerberus PRO با پروتکل‌های اختصاصی و آدرس‌پذیر پایدار.
مدل‌های شاخص/پرفروش: HI720 / HI722 (Heat Addressable) و گزینه‌های High-Temp در برخی پکیج‌ها.

• Bosch

اکوسیستم یکپارچه اعلام حریق با سری 320 و سازگاری گسترده.
مدل‌های شاخص/پرفروش: FCP-320-THC (حرارتی آدرس‌پذیر) و FCH-T320  (گزینه‌های Fixed/ROR بسته به نرم‌افزار/پنل)

• Edwards / EST

سری Signature با ماژول‌های آدرس‌پذیر و نگهداری آسان.
مدل‌های شاخص/پرفروش: SIGA-HRD / SIGA-HRS (Heat Addressable).

• Tyco / Johnson Controls / Simplex

راهکارهای پرکار در پروژه‌های بزرگ آدرس‌پذیر/متعارف.
مدل‌های شاخص/پرفروش: Simplex TrueAlarm Heat (سری 4098) و Tyco 601H  (متعارف/آدرس‌پذیر بسته به سیستم).