گلند ضد انفجار چیست؟ قبل از آن باید توضیح دهیم که گلند چه کاری انجام می‌دهد. گلند ضدجرقه یا همان ضدانفجار، یک اتصال بسیار قوی و مهر و موم شده‌ای را ایجاد می‌کند که باعث محافظت کامل تجهیزات الکتریکی می‌شود. زیرا ساختاری را ایجاد می‌کند که از ورود هر چیز خارجی با هر نوع و جنسی به داخل تجهیزات جلوگیری می‌کند؛ همچنین مانع از کشیده شدن و پیچ خوردگی اتصالات می‌شود.

به طور کلی به تجهیزاتی که قابل استفاده در محیط‌های خطرناک مثل مکان‌های حاوی گاز و بخارات قابل اشتعال، می‌باشند، تجهیزات ضد انفجار یا Explosion Proof گفته می‌شود. این تجهیزات بر اساس استانداردهای بین المللی و با در نظر گرفتن شرایط موجود در محیط‌‌های مستعد خطر، تمهیدات لازم جهت ممانعت از انفجار را به عمل می‌آورند.

بنابراین می‌توانیم بگوییم که در هر محیطی که احتمال افزایش حرارت و ایجاد جرقه و در نهایت آتش‌سوزی وجود دارد؛ حتما بایدکابل‌ها و سیم‌کشی‌های تجهیزات و سیستم‌ها با استفاده از گلند ضدانفجار ایمن شده‌ باشند؛ تا از آسیب‌های احتمالی در امان باشیم. در ادامه قصد داریم به طور دقیق توضیح بدهیم که گلند ضد انفجار چیست؟ همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع گلند ضد انفجار و ویژگی ها و کاربردهای آن‌ها تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

گلند ضد انفجار چیست؟

گلند ضد انفجار قطعه ای است که در قسمت خروجی و ورودی کابل‌ها به جعبه تقسیم و بر روی کابل‌ها نصب می‌شود. هدف از بستن این قطعه این است که یک مجموعه محکم و غیرقابل نفوذ را ایجاد کند که از ورود هر گونه ماده‌ای به داخل تجهیزات جلوگیری به عمل آورد. و اجازه نمی‌دهد مواد به راحتی از کناره‌های گلند به داخل سیستم بروند.

موارد غیر قابل نفوذ به داخل گلند ضد انفجار عبارتند از:

• گازها و مواد شیمیایی
• رطوبت، آب و روغن
• گردوغبار
• حشرات

همچنین نصب گلند باعث می‌شود که لبه‌ی تیز تابلو، سیم‌ها وکابل‌ها را زخمی و پاره نکند. اما سوالی که پیش می‌آید این است که منظور از جلوگیری از نفوذ هر گونه ماده‌ای چیست و یا اصلا منظور از این موارد خطرناک دقیقا چیست؟

 

در اینجا لازم می‌دانیم اطلاعاتی در مورد محیط های خطرناک عملیاتی بدهیم تا بتوانید کاربرد گلند ضدانفجار رابه طور کامل درک کنید. به طور کلی مکان‌ خطرناک به مکانی گفته می‌شود که احتمال ایجاد جرقه و آنش‌سوزی در آن زیاد است. یعنی شرایط و عواملی که باعث آنش‌سوزی می‌شوند را در خود جای داده است. در اینجا به درک مفهوم مثلث آتش نیاز داریم.

مثلث آتش از سه ضلع یا سه عامل اصلی ایجاد آتش، تشکیل شده است که عبارتند از:

• گرما یا حرارت
• ماده سوختنی
• اکسیژن

حتی اگر یکی از این عوامل از محیطی حذف شوند؛ دیگر آتش سوزی و انفجاری رخ نخواهد داد. و بنابراین می‌توانیم اینگونه بگوییم که چنانچه سه عامل ایجاد آتش یعنی حرارت، سوخت و اکسیژن با هم در مکانی وجود داشته باشد، احتمال آتش‌سوزی در آن مکان هم وجود خواهد داشت و آن مکان مستعد خطر است.

مکان‌ها یا زون‌های عملیاتی از لحاظ شدت خطر، در سه درجه تقسیم بندی شده اند، که عبارتند از:

• مناطق عملیاتی زون صفر (zone 0): مناطقی که در آنجا گازهای قابل اشتعال یا هیدروکربن، به مقدار بسیار زیاد وجود دارد و بنابراین احتمال ایجاد جرقه و آتش‌سوزی در آن مکان هم بسیار زیاد است. زون عملیاتی صفر، خطرناک‌ترین منطقه است.
• مناطق عملیاتی زون یک (zone 1): مناطقی که در آنجا نسبت به زون صفر، هیدروکربن یا ماده‌ی سوختنی کمتری وجود دارد و می‌توان گفت احتمال خطر در زون عملیاتی یک، کمتر از زون عملیاتی صفر است.
• مناطق عملیاتی زون دو (zone 2): این منطقه یکی از کم خطرترین یا به اصطلاح ایمن‌ترین مناطق در بین زون‌های عملیاتی است و وجود گازهای قابل اشتعال و … در آن بسیار کم‌تر از زون‌های دیگراست.

در اینجا اهمیت موضوع مشخص می‌‌شود که چرا باید از تجهیزات ضدانفجار همچون گلند ضد انفجار استفاده شود. همانطور که گفته شد ساختار گلند ضد انفجار به گونه‌ای است که اجازه‌ی ورود گازهای اشتعال زایی که در زون‌های عملیاتی 0 و 1 هستند، را به داخل تجهیزات نمی‌دهد و بدین صورت از بروز هر گونه حادثه‌ای جلوگیری می‌کند.

نکته بااهمیت دیگری که در اینجا باید به آن اشاره کنیم این است که در خرید گلند ضد انفجار باید دقت کافی داشته باشید که متناسب با نیاز شما و بر اساس زون عملیاتی خریداری شود.

ساختار و اجزای گلند ضد انفجار

همانطور که گفته شد ساختار گلند طوری است که با استفاده از اجزای خود، مانند یک غلاف عایق بندی شده و غیر قابل نفوذ، دور تا دور هسته‌ی مرکزی کابل قرار گرفته اند تا از آن محافظت کنند. مرکز گلند توخالی است و به این صورت عبور کابل گلند را میسر می‌کند. سپس بر روی آن یک حلقه فلزی قرار می‌گیرد و دور تا دور آن را احاطه می‌کند. این حلقه توسط یک واشر لاستیکی بر روی کابل محکم و غیر قابل نفوذ می‌شود.

به طور کلی گلند ضدانفجار از 5 جزء اصلی ساخته شده است که هر یک وظیفه‌ی مهمی را ایفا می‌کنند و عبارتند از:

• مهره تثبیت کننده
• واشر آب بندی
• بدنه و چنگال نگه دارنده
• واشر محافظ کابل

 کاربرد گلندهای ضد جرقه

و اما کاربرد گلند ضد انفجار چیست؟ در کلیه صنایع، مراکز و شرکت‌هایی که در ادامه نام می‌بریم باید حتما از گلند ضد انفجار استفاده شود. چون شامل انواع زون‌های عملیاتی که در بالا به آن اشاره شد می‌شوند.

• سیستم‌های کنترل و تولید جریان برق؛ مثل تابلوهای برق
• مراکز تولید و انتقال گاز و ترکیبات نفتی مثل پتروشیمی، پالایشگاه و شرکت نفت
• شرکت‌ها و مراکزی که با آلاینده‌های اشتعال زا کار می‌کنند؛
• سیستم‌های ابزار دقیق؛
• سیستم‌های ماشین ابزار و کارخانجاتی که دستگاه‌های اتوماتیک تولید می‌کنند؛
• کارخانه‌های تولید انرژی؛
• شرکت‌های تولید انواع مواد منفجره

متعلقات گلند 

متعلقات گلند به تمامی تجهیزات و هر آن چیزی اطلاق می‌شود که به عنوان محافظ در برابر آلاینده‌های گازی، گرد و خاک، آب و رطوبت، بر روی گلندها نصب می‌شود. از جمله شرود، ارت تگ، مهره، واشر و تبدیل ضد انفجار. برای اطلاع از کارایی و مشخصات هر کدام از آن‌ها به صفحه متعلقات گلند مراجعه کنید.

انواع گلند بر اساس مدل(آرموردار و بدون آرمور)

تمامی گلندها باید در هر دو مدل آرموردار و بدون آرمور تولید شوند چرا که هر کدام کارایی خاص خود را دارند. گلندهای آرموردار ضد‌انفجار یک لایه محافظ بر روی خود دارند که از قطع شدن و یا ساییده شدن جلوگیری می‌کنند. به این دلیل که از فولاد ضد زنگ ساخته شده‌اند و همچنین به خاطر 5 یا 7 لایه محافظتی که دارند، هر گونه فشاری را می‌توانند خنثی کنند و مانع از آسیب به کابل شوند.

گلندهای بدون آرمور که اصطلاحا به آن‌ها گلندهای ساده می‌گویند، فقط از 3 تا 5 لایه ساخته شده‌اند و محافظت آن‌ها به گونه‌ای است که از خم شدن یا پیچ خوردگی محافظت می‌کنند و بنابراین باید زمانی به کار برود که تجهیزات و کابل در معرض آسیب‌های مکانیکی قرار نداشته‌باشند.

قیمت گلند ضد انفجار آرمور دار از نوع بدون آرمور بیشتر است. ولی بهتر است در زون هایی که خطر انفجار در آن ها وجود دارد؛ حتما از گلند آرمور دار ضد انفجار استفاده شود.

انواع گلند بر اساس جنس بدنه

اگر بخواهیم گلندها را بر اساس جنس بدنه‌ی آن‌ها تقسیم‌بندی کنیم، در یکی از چهار دسته که در ادامه معرفی می‌کنیم، قرار می‌گیرند.

گلند کابل پلاستیکی ضد انفجار

گلندهای پلاستیکی از جنس پلی آمید و pvc ساخته شده‌اند، عایق الکتریکی بسیار خوبی هستند و از زنگ زدگی تجهیز جلوگیری می‌کنند، چرا که این گلندها مقاومت بالایی در برابر مواد خورنده مثل آب نمک و اسیدهای ضعیف دارند. البته گلندهای پلاستیکی انتخاب مناسبی برای مکان‌هایی با دماهای بالا نیستند. این گلندها در چهار رنگ و بر اساس استاندارد و رزوه طبقه‌بندی می‌شوند و دارای دو نوع آرموردار و بدون آرمور نیز هستند.

گلند کابل برنجی ضد انفجار با روکش نیکل

گلندهای برنجی به طور کلی از ترکیب مس و روی به دست می‌آیند و در دو مدل استفاده می‌شوند:

• حالتی که بدون روکش هستند که در اصل همان گلندهای صنعتی می‌باشند.
• حالتی که آبکاری شده با روکش نیکل هستند که برای مکان‌های دارای خوردگی کم، استفاده می‌شوند.

این گلندها برعکس گلندهای فلزی دارای مقاومت دمایی و فشاری بسیار خوبی هستند و در هر دو مدل آرموردار و بدون آرمور تولید می‌شوند.

گلند کابل فولاد ضد زنگ (استیل)

این نوع از گلندها به دلیل جنس استیل که دارند مقاومت بسیار بالایی در برابر خورندگی آب و … دارند و به گلندهای ضد آب معروفند. کاملا ضد انفجارهستند و در دو نوع آرموردار و بدون ارمور موجودند.

نکته: گلندهای برنجی با آبکاری کروم و نیکل از نظر کاربرد، مقاومت و خواص فیزیکی کاملا شبیه به گلندهای فلزی ضد انفجار استیل عمل می‌کنند.

گلند کابل آلومینیومی ضد انفجار

جنس آلومینیومی گلندها به این منظور به بازار ارائه شد که بتوان از گلندها در فضای باز و در مجاورت نور و حرارت خورشید و… استفاده کرد. این گلندها از pvc ساخته شده‌اند و معمولا در مدل آرموردار بیشتربن استفاده را دارند.

انواع گلند ضد انفجار بر اساس اندازه

گلند‌های ضدانفجار برای اینکه بتوانند برای اندازه‌های مختلف کابل برق قابل استفاده باشند؛ درسایزهای مختلفی تولید می‌شوند. بنابراین انتخاب سایز گلندEX براساس قطر کابل انجام می‌شود. اندازه‌های گلندهای موجود در بازار به صورت زیر است:

• گلند آرموردار و بدون آرمور ضدانفجار سایز M12 الی M100
• گلند آرموردار و بدون آرمور ضدانفجار سایز PG11 الی PG63
• گلند آرموردار و بدون آرمور ضدانفجار سایز ۱/۴ اینچ الی ۳ اینچ

انواع گلند از نظر سایز و رزوه

به شیارهای مارپیچی که برروی پیچ و مهره‌ها وجود دارد، رزوه گفته می‌شود. کاملا مشحص است که اتصال بین دو سطح به واسطه‌ی همین شیارها انجام می‌گیرد. انواع گلندها بر اساس رزوه عبارتند از:

 

گلند نوع PG

گلند PG بر طبق استاندارد «DIN 40430» کشور آلمان تولید شده‌است؛ و در هر دو نوع گلندهای فلزی و پلاستیکی موجود می‌باشد.

گلند متریک (M)

این نوع از گلندها براساس سایز رزوه که بر روی تابلو یا جعبه تقسیم است؛ کدگذاری و دسته‌بندی می‌شوند. بر روی گلندهای متریک، عددی بعد از M نمایش داده شده‌است؛ که در واقع سایز قطر خارجی رزوه بر اساس میلیمتر است. این گلند ها بر اساس استاندارد ISO (سازمان بین‌المللی استانداردسازی) ساخته شده‌است؛ و از متداول ترین نوع رزوه پیچ‌ها می‌باشد. همچنین سایز بندی گلندهای متریک در هر دو جنس گلندهای فلزی و پلاستیکی موجود است.

گلند نوع NPT

این نوع از گلندها که طبق استانداردهای بین المللی لوله و اتصالات آمریکا (NPT) تولید شده‌اند؛ بر اساس اینچ سایزبندی می‌شوند. گلندهای نوع NPT در دو نوع صاف و مخروطی در دسترس هستند؛ و مقاومت، استحکام و قابلیت آب بندی بسیار بالایی دارند.

گلند نوع G

این نوع از گلندها طبق استانداردهای BSP (استاندارد اروپا، بریتانیا) پیچ‌ها می‌باشد؛ و روش اتصال رزوه در گلندهای نوع G به صورت نر و مادگی است. هچنین همانطور که می‌دانید روی این نوع از گلندها عددی بعد از نشانه G نوشته شده است؛ که این عدد قطر خارجی پیچ را بر حسب اینچ نمایش می‌دهد.

انواع گلند بر اساس برند

برندهای مختلفی در سراسر دنیا به تولید انواع تجهیزات ضد انفجار مخصوصا انواع گلند در جنس‌ها و سایزهای متفاوتی مشغول هستند. در اینجا می‌خواهیم به ارائه مشخصات تعدادی از بهترین و پرفروش‌ترین گلندهای موجود در ایران بپردازیم.

گلند ضد انفجار ماشین سازی شمال

• گلند ماشین سازی با نام تجاری semc ساخت ایران است.
• گلند ماشین سازی شمال در دو حالت آرموردار و بدون آرمور ارائه می‌شود.
• گلند semc ضد انفجار در انواع جنس‌های برنجی، استیل و پلاستیکی موجود است.
• گلند ضد انفجار semc جهت استفاده در مناطق پر خطر ZONE1 و ZONE2 مناسب است.
• این گلند دارای درجه حفاظت IP66 می‌باشد.

 گلند ضدانفجار هاواک

• گلند هاواک ساخت کشور انگلیس است.
• این گلند در انواع آرموردار و بدون آرمور تولید می‌شود.
• دارای درجه حفاظت IP66 و IP67 است.
• درجه حفاظت بدنه گلند ضد انقجار HAWKE به‌صورت Ex d و  Ex e طراحی شده‌است.
• دارای گوهینامه‌ها و استانداردهای اروپایی و بین‌المللی مانند ATEX و IEC EX می‌باشد.

 گلند ضدانفجار ASP

• گلند ضدانفجار asp از برند NUOVA ASP ساخت کشور ایتالیا می‌باشد.
• گلند ASP دارای IP66-68 و از گروه گازی IIC می‌باشد.
• گلند آرموردار asp از سایز M20 الی M50 موجود است.
• این نوع گلند دارای گواهی بین المللی IECEX و ATEX است.
• از این گلندها در مناطق مستعد خطر zone1&2 ، zone21&22 می‌توان استفاده کرد.
• درجه حفاظت بدنه این محصول بصورت Ex d و  Ex e طراحی شده است.

 گلند ضدانفجار CMP

• گلند CMP ضد انفجار ساخت کشور انگلستان است.
• گلند CMP ضد انفجار در جنس‌های برنجی، استیل و پلاستیکی موجود است.
• این نوع از گلند دارای گواهینامه‌های بین المللی ATEX و IEC EX می‌باشد.
• گلند cmp در دو مدل آرموردار و بدون آرمور موجود است.
• درجه حفاظت آن IP66 و درجه حفاظت ضدانفجار آن IIC جهت استفاده در مناطق عملیاتی zone1 و zone2 است.

 گلند ضدانفجار BIMED

• این گلند ساخت کشور ترکیه است.
• گلند bimed در دو نوع گلند آرموردار و گلند ساده (بدون آرمور) در سایزبندی متنوع موجود می‌باشد.
• این نوع گلند دارای گواهی بین المللی IECEX و ATEX می‌باشد.
• گلند BIMED ضدانفجار دارای درجه حفاظت IP68-IP66 از نوع Ex d و Ex e می‌باشد.

جمع بندی

در این مقاله به طور کامل توضیح دادیم که گلند ضد انفجار چیست و چه کاربرد و مزیت‌هایی دارد. همچنین انواع گلند را بر اساس جنس بدنه، سایز گلند، نوع گلند و انواع برندهایی که تولید گلند را در دستور کار خود قرار داده‌اند، بر اساس ویژگی‌های هر کدام شرح دادیم.